Grijze wespenboktor Xylotrechus rusticus (Linnaeus, 1758)

? (UK), Dunkler Holzklafterbock (DE)


Status in NL

Voor 1980: afwezig, vanaf 1980: ? (niet in Teunissen, 2009).  Waarneming.nl: Zeldzaam (april 2024).

Tekst: R. Geraeds 2021/02_vs1

Herkenning

De Grijze wespenboktor is een kleine tot middelgrote boktor (9-20 mm) zonder zijdoorn op het borststuk. De kevers zijn overwegend zwart tot bruin met uitgebreide tekening van grijswitte of beige haren. Deze beharing bevind zich diffuus op de dekschilden, maar vaak zijn er wel duidelijk banden en vlekken zichtbaar. Op het borststuk bevinden zich meestal ook lichte vlekken, die soms een lijn vormen in de lengterichting. De poten zijn lang en donkerbruin tot zwart met lichte beharing. De vrouwtjes hebben over het algemeen een forser postuur en hebben naar verhouding kortere sprieten dan de mannetjes. Daarnaast steekt het uiteinde van het achterlijf vaak duidelijk uit onder de dekschilden.

Grijze wespenboktor- Xylotrechus rusticus - man (R. Geraeds)
Grijze wespenboktor Xylotrechus rusticus - vrouw (R. Geraeds)

Gelijkende soorten

Door de uitgebreide witgrijze tekening op de dekschilden en borststuk en de lange poten, is de Grijze wespenboktor makkelijk herkenbaar en niet snel te verwarren met andere soorten boktorren.


Op het borststuk bevindt zich een patroon van vlekken en/of lijnen in de lengterichting van de kevers dat niet altijd even goed zichtbaar is (1).

Op het borststuk bevindt zich een goed of minder goez zichtbaar vlekkenpatroon (R. Geraeds)

Habitat, waard- en voedselplanten

De Grijze wespenboktor is een soort van loofbossen (ooibossen) en populierenplantages en -lanen. De waardplanten bestaan in Midden-Europa hoofdzakelijk uit populieren, vooral Ratelpopulier (Populus tremula) en Zwarte populier (Populus nigra) en Schietwilg (Salix alba). Daarnaast is de ontwikkeling bekend van berk (Betula sp.), Beuk (Fagus sylvatica), Walnoot (Juglans regia), eik (Quercus sp.), lijsterbes (Sorbus sp.), linde (Tilia sp.), iep (Ulmus sp.) en Tamme kastanje (Castanea sativa) (KLAUSNITZER et al., 2016b).

Grijze wespenboktorren zijn in de Meinweg onder andere op stapels gezaagd berkenhout gevonden (R. Geraeds)
Vindplaats van de Grijze wespenboktor op een uitgebroken tak van Boswilg (Salix caprea) (R. Geraeds)

Levenswijze

De larven van de Grijze wespenboktor leven in zo geëxponeerde stervende, of dode stammen en takken. Ze leven in eerste instantie onder de bast. Voor de verpopping dringen ze diep in het spinthout door. Wanneer de schors dik genoeg is, kunnen de larven ook hierin verpoppen. De larven verpoppen in het voorjaar (mei) en de ontwikkeling duurt twee jaar (KLAUSNITZER et al., 2016b). De imago’s zijn vooral te vinden op het broedhout.

Grijze wespenboktorren zijn goed gecamoufleerd op berken en populierenhout (R. Geraeds)

Vliegtijd & Methode

Grijze wespenboktorren kunnen vanaf eind april tot in juli worden gevonden. De meeste waarnemingen stammen uit mei en juni. De uiterste eigen waarnemingen stammen van 3 mei (2020) en 18 juli (2021).

J

F

M

A

M

J

 J

A

S

O

N

D













Zicht

Hout/stobben

+++


Bloeiende kruiden en struiken

-

Klopscherm


-

Sleepnet


-

Licht

ML/HPL

-


Blacklight


Lokstoffen

Feromonen

-

Overig






Lokale ervaringen

Grijze wespenboktorren kunnen het best geïnventariseerd worden door het op zicht afspeuren van potentieel broedhout (populieren, wilgen en berken). Ze kunnen het best gezocht worden op door de zon beschenen plekken. Hier vallen de dieren op doordat ze er “zenuwachtig” heen en weer lopen. Bij verstoring laten de dieren zich snel vallen of vliegen weg. Op berken- en populierenhout zijn de kevers goed gecamoufleerd waardoor ze niet meer opvallen als ze stil zitten. Regelmatig is waargenomen dat wanneer de zon achter de wolken verdwijnt, dieren snel minder actief worden en vaak aan de onderkant van stammen en takken gaan zitten, waardoor ze veel minder opvallen.

 

Inventarisatie met behulp van het klopscherm heeft geen vangsten van de soort opgeleverd.

Na de natuurbrand in de Meinweg zijn in 2020 enkele Grijze wespenboktorren aangetroffen op verbrande stamdelen van Ruwe berk (Betula pendula), op locaties waar de soort niet eerder is gevonden. Mogelijk wordt de soort aangetrokken door verbrand hout.

Copula van de Grijze wespenboktor (R. Geraeds)

Eiafzet is alleen door solitaire vrouwtjes waargenomen op dikkere stamdelen en takken van Ruwe berk, Ratelpopulier en Canadapopulier (Populus x canadensis).